Các ngôi trong tiếng Việt là yếu tố quan trọng quyết định cách xưng hô và biểu đạt thái độ trong giao tiếp. Việc nắm vững các ngôi sẽ giúp bạn trò chuyện chuẩn mực và tinh tế hơn.
Các ngôi trong tiếng Việt dùng để chỉ vị trí của người nói hoặc người được nhắc đến trong câu chuyện và thể hiện bằng các đại từ nhân xưng. Thông qua đại từ chỉ ngôi (thường là danh từ tiếng Việt), người đọc/người nghe sẽ biết được mối quan hệ giữa các nhân vật được nhắc đến và hiểu rõ ý nghĩa của câu chuyện.
Trong tiếng Việt, ngôi được chia thành 3 loại: Ngôi thứ nhất, ngôi thứ hai và ngôi thứ ba. Dưới đây là đặc điểm và ví dụ minh họa về mỗi ngôi giúp bạn đọc hiểu rõ hơn và biết cách áp dụng khi nói hoặc viết.
Ngôi thứ nhất dùng để chỉ người nói hoặc người kể chuyện, thường được thể hiện bằng các đại từ nhân xưng: tôi, ta, tớ, tao, chúng tôi, chúng ta,… Đây là ngôi được áp dụng nhiều trong văn tự sự, người nói/viết có thể trực tiếp bày tỏ các suy nghĩ, tình cảm của mình.
Ví dụ: Sáng sớm thức dậy thời tiết se se lạnh, tôi chợt nhận ra mùa đông đang đến gần. Ở đây, đại từ nhân xưng “tôi” là ngôi thứ nhất.
Ngôi thứ hai thường được sử dụng trong những cuộc đối thoại trực tiếp giữa người nói và người nghe. Trong đó, người nghe là ngôi thứ hai và được gọi bằng những đại từ nhân xưng như: cậu, các cậu, bạn, các bạn, mày,…
Sử dụng ngôi thứ hai trong giao tiếp tạo cảm giác gần gũi và thân mật giữa người nói/người nghe. Tuy nhiên, ngôi thứ hai lại rất ít khi được dùng trong văn kể chuyện.
Ví dụ: Tớ và cậu cùng đến thăm cô giáo nhé! Ở đây, đại từ nhân xưng “tớ” là ngôi thứ nhất còn “cậu” là ngôi thứ hai.
Ngôi thứ ba nói đến một người hoặc những người không tham gia trực tiếp vào cuộc đối thoại. Đại từ nhân xưng chỉ ngôi thứ ba gồm: họ, bọn họ, anh ấy, cô ấy, anh ta, cô ta, hắn ta,…
Ngôi thứ ba được sử dụng rất nhiều trong văn tự sự. Khi sử dụng ngôi thứ ba, tác giả có thể kể chuyện một cách tự nhiên, khách quan nhất đối với những sự kiện xảy ra cho nhân vật.
Ví dụ: Tuy rằng gia đình nghèo khổ, cậu ấy vẫn cố gắng học tập thật giỏi và trở thành tấm gương sáng cho các bạn học sinh noi theo! Trong câu này, đại từ nhân xưng “cậu ấy” được nói theo ngôi thứ ba.
>>> Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn cách đặt câu hỏi trong tiếng Việt chính xác nhất
Dưới đây là những lưu ý giúp bạn sử dụng ngôi sao cho phù hợp khi viết hoặc giao tiếp:
Sử dụng đại từ chỉ ngôi phù hợp với giới tính và số lượng. Ví dụ, nếu nói đến nữ giới thì dùng từ cô, chị, cô ấy, chị ấy,… Nếu nói đến 1 nhóm người thì dùng từ bọn họ, chúng tôi, chúng ta, bọn mình,…
Nếu viết một tác phẩm dài, bạn có thể sử dụng nhiều ngôi tuy nhiên cần cẩn thận để tránh nhầm lẫn.
>>> Tìm hiểu thêm: Dấu câu trong tiếng Việt - Công dụng, cách dùng và ví dụ
Nắm vững các ngôi trong tiếng Việt sẽ giúp bạn sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, chuẩn xác hơn trong mọi tình huống giao tiếp. Đừng quên luyện tập thường xuyên để sử dụng thật tự nhiên nhé!
Bình Luận