“Sự tích khèn bè Mường Vạt” là một truyện cổ tích dân gian cảm động, phản ánh nét văn hóa đặc sắc của người Mường. Qua câu chuyện tình yêu đầy trắc trở, khèn bè trở thành biểu tượng của nỗi nhớ, lòng hiếu thảo và khát vọng hạnh phúc trong đời sống dân tộc.
Ngày xưa, ở vùng Mường Vạt, có một đôi vợ chồng người Thái trẻ tuổi, đẹp đôi nhưng hiếm muộn con cái suốt mười năm. Bi kịch chưa dừng lại khi người chồng đổ bệnh, bị dân bản nghi là pên hướn (bệnh hủi), nên bị đày vào rừng sâu sống biệt lập trong một túp lều, bị cấm tiếp xúc với người khác, kể cả vợ.
Người vợ trẻ vì quá buồn khổ, lại bị cấm đoán nghiêm ngặt nên lang thang bỏ bản đi, để mặc chồng sống cô quạnh giữa rừng. Chàng trai, dù cô đơn và đau đớn, vẫn cố gắng sinh tồn. Một ngày, anh dùng nứa và tre tự chế ra một nhạc cụ có âm thanh vui tai, dần dần phát triển thành chiếc khèn với bảy ống nứa, gọi là khèn bè.
Khi thổi khèn, anh nghĩ về số phận mình – bị bệnh tật, chia ly, cô lập, nhưng tiếng khèn phát ra lại vui nhộn, không giống nỗi lòng, khiến anh bực mình chém vát một đầu khèn, rồi vứt đi. Đêm trăng sáng, anh nhặt lại và thổi thử, bất ngờ tiếng khèn bỗng trở nên da diết, truyền cảm, chứa đầy tâm sự. Anh nhận ra rằng nỗi đau khi được thổi ra bằng cảm xúc chân thành sẽ chạm đến lòng người.
Anh không ngừng cải tiến khèn, hy sinh cả chiếc nồi đồng duy nhất để làm lưỡi gà bằng đồng. Nhờ đó, tiếng khèn càng ngày càng cuốn hút, thậm chí chim muông cũng kéo về làm tổ bên lều anh.
Tiếng khèn thần kỳ ấy vang xa khắp bản, khiến dân làng, kể cả bọn chúa đất độc ác, phải lén đến nghe. Nghe rồi, họ mềm lòng, cảm hóa, quên đi sự khắc nghiệt, cho anh trở về sống ở góc bản. Cũng nhờ tiếng khèn đánh thức lòng người, người vợ lang thang trở về, hai vợ chồng đoàn tụ và khỏe mạnh trở lại.
Từ đó, tiếng khèn bè vang vọng khắp bản làng. Người chồng dạy con trai và dân bản làm khèn, thổi khèn, tiếng khèn trở thành biểu tượng tinh thần gắn kết cộng đồng.
Đến nay, người Thái ở Yên Châu vẫn lưu giữ truyền thống làm khèn bè: có một đầu phẳng, một đầu vát, lưỡi gà bằng đồng, và thường thổi trong đêm hội, liên hoan bản mường. Tiếng khèn Mường Vạt không chỉ là âm nhạc, mà còn là tiếng lòng, tiếng yêu thương, minh chứng cho sức mạnh cảm hóa của tình người và văn hóa dân tộc.
Truyện “Sự tích khèn bè Mường Vạt” không chỉ lý giải nguồn gốc chiếc khèn bè mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc. Đó là bài học về tình yêu thủy chung, lòng hiếu thảo và niềm tin vào sự đoàn tụ, góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa của người Mường.
Tham khảo ngay:
Bình Luận