Một con số tưởng như đơn giản lại khiến bao người viết bối rối không dám chắc tay gõ phím. Khi thì là “năm”, lúc lại hóa “lăm” – chỉ một sự thay đổi nhỏ nhưng đủ để khiến cả câu trở nên kỳ lạ, thậm chí ngớ ngẩn. Đây là phép thử chính tả cực hiểm.
Cả “năm” và “lăm” đều đúng chính tả, tùy thuộc vào vị trí của con số trong cách đếm. “Năm” là tên số gốc, nhưng khi đứng ở cuối số như 15, 25… thì phải chuyển thành “lăm” để thuận âm và đúng quy tắc tiếng Việt.
“Năm” là cách gọi gốc của số 5, được dùng khi đếm riêng lẻ hoặc nằm ở đầu và giữa của số nhiều chữ số. Ví dụ: 5 người, 53 quyển sách. Việc dùng sai “lăm” thay cho “năm” trong những tình huống này sẽ khiến câu văn trở nên thô và sai chuẩn.
“Lăm” là hình thức biến âm của “năm”, chỉ xuất hiện khi số 5 đứng ở hàng đơn vị sau các số chục như 15, 25, 35... Quy tắc này đảm bảo sự nhịp nhàng, dễ đọc, tránh trùng lặp âm với số “năm” – vốn còn mang nghĩa là đơn vị thời gian.
Do “năm” vừa là số đếm vừa là từ chỉ thời gian, người viết dễ rơi vào nhầm lẫn khi không xác định rõ ngữ cảnh. Ngoài ra, vì “lăm” không được dùng độc lập, người học tiếng Việt hoặc người không chuyên viết dễ mắc lỗi khi gặp các số kết thúc bằng 5.
>>> Tìm hiểu thêm:
Dám làm hay giám làm đúng chính tả, đâu là từ chuẩn?
Trông chờ hay chông chờ đúng chính tả làm rối loạn câu văn
Không có từ nào sai, chỉ sai khi đặt không đúng chỗ. “Năm” hay “lăm” đều mang trong mình lý do tồn tại riêng biệt, là minh chứng cho sự tinh tế và kỳ công của tiếng Việt trong cả lời nói lẫn câu chữ hàng ngày.
Bình Luận