Truyện cổ tích "Hai ông Tiến sĩ" là một tác phẩm dân gian nổi tiếng của Việt Nam, phản ánh sâu sắc đạo lý sống và cách cư xử trong xã hội. Câu chuyện kể về hai người học trò cùng đỗ đạt nhưng mỗi người có một cách sống khác nhau, từ đó rút ra bài học quý giá.
Ngày xưa có một chàng học trò nghèo mồ côi cha mẹ từ nhỏ, tuy gia cảnh khó khăn nhưng chàng rất chăm học, nổi tiếng hiền lành, học giỏi. Chàng đem lòng yêu một cô gái xinh đẹp, nết na ở làng bên và được gia đình cô chấp thuận gả con. Vợ chồng tuy nghèo nhưng sống hạnh phúc. Khi chồng sắp đi thi thì đổ bệnh hủi, vợ tận tình chăm sóc, bán hết của cải để chạy chữa.
Bệnh không thuyên giảm, chàng thương vợ nên lặng lẽ bỏ đi, để lại thư dặn vợ quên mình. Người vợ đau khổ đi tìm chồng nhiều năm không kết quả, đành lập bàn thờ và ở vậy thờ chồng. Về sau, có một người trai hiền lành, nặng tình xin cưới nàng. Ban đầu nàng từ chối, nhưng sau do cảm động và được khuyên nhủ, nàng đồng ý.
Người chồng mới học hành đỗ đạt, được bổ làm quan án sát Sơn Tây, hai vợ chồng sống hạnh phúc và có hai con trai ngoan ngoãn. Còn người chồng cũ thì lang thang ăn xin, bệnh tật hành hạ nhưng không dám quay về vì sợ liên lụy đến vợ. Một ngày nọ, trong một đợt phát chẩn ở Sơn Tây, chàng xin tiền vì không có nồi nhận gạo. Quan án thấy lạ gọi vào hỏi chuyện và ấn tượng với học vấn, nên cho tiền giúp đỡ.
Quan kể lại chuyện cho vợ nghe. Người vợ nhận ra chồng cũ, âm thầm tìm gặp và xin chồng hiện tại giúp đỡ. Quan án đồng ý dựng cho chàng một căn nhà nhỏ và cấp thuốc men, thức ăn. Người vợ đôi khi còn lén sai người mang sách vở và áo quần cho chồng cũ, nhưng không bao giờ gặp mặt. Một hôm, chàng vô tình phát hiện xác rắn trắng trong chum nước, kỳ lạ thay từ đó bệnh thuyên giảm và khỏi hẳn.
Chàng học trò trở lại mạnh khỏe, xin đi học lại rồi thi đỗ tiến sĩ. Biết ơn người vợ cũ đã âm thầm giúp mình suốt thời gian qua, chàng mong được vinh quy về quê báo đáp. Lúc này, vợ quan án biết tin chàng đỗ đạt thì mừng nhưng cũng dằn vặt lương tâm vì thấy mình có lỗi với cả hai người.
Cuối cùng, nàng viết thư cho chồng kể rõ mọi chuyện, rồi từ biệt gia đình, bỏ đi đến một ngôi chùa nhỏ. Từ đó, không ai còn gặp lại người vợ ấy nữa.
"Hai ông Tiến sĩ" không chỉ là một câu chuyện cổ tích giải trí mà còn là lời nhắn gửi đầy ý nghĩa về nhân cách và đạo đức. Qua cách hành xử của hai nhân vật, người đọc hiểu rằng danh vọng chỉ có ý nghĩa khi đi kèm lòng nhân hậu và sự khiêm tốn.
Xem truyện khác:
Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Cúng gà đêm giao thừa
Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Chiếc áo tàng hình hay nhất
Bình Luận