Sự tích cúng gà đêm giao thừa là một truyện cổ tích Việt Nam giàu màu sắc tín ngưỡng dân gian. Câu chuyện không chỉ giải thích nguồn gốc tập tục cúng gà luộc vào giao thừa mà còn nhấn mạnh đến lòng hiếu thảo, biết ơn tổ tiên và tấm lòng chân thành.
Theo thần thoại của một số dân tộc Việt Nam, thuở mới tạo ra mặt đất, Ngọc Hoàng sai mười mặt trời chiếu sáng liên tục để sấy khô đất ẩm lạnh. Nhưng mười mặt trời thiêu đốt mặt đất khô cằn, cây cối héo úa, con người khốn khổ, Ngọc Hoàng lại quên không thu lại mặt trời.
Lúc đó, có một chàng dũng sĩ đã giương cung bắn rụng 9 mặt trời, chỉ còn lại một mặt trời cuối cùng sợ hãi, bay trốn mất, khiến trái đất chìm trong giá rét, tăm tối. Mọi loài vật và con người đều cố gắng gọi mặt trời quay lại, nhưng không ai làm được.
Cuối cùng, chỉ có con gà trống khỏe mạnh cất tiếng gáy vang khắp không gian, khiến mặt trời tò mò ló đầu ra, dần dần hạ xuống thấp, chiếu sáng trở lại, đem lại sự sống, ánh sáng và hi vọng cho nhân gian.
Từ truyền thuyết đó, người Việt cho rằng gà trống là linh vật gọi mặt trời, nên vào đêm giao thừa – thời khắc tối tăm nhất trong năm, nhà nào cũng cúng gà trống hoa (gà trống tơ, khỏe mạnh, còn gáy được) để đánh thức mặt trời, cầu mong năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, quốc thái dân an.
Con gà từ đó trở thành mã văn hoá gắn với tín ngưỡng tôn thờ mặt trời của cư dân trồng lúa nước, cúng gà giao thừa trở thành phong tục phổ biến trong mọi gia đình người Việt.
Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, khi nhiều người không còn làm nông nghiệp, ý nghĩa biểu tượng của gà trống dần bị lãng quên, thay vào đó là các món khác như thịt vai, chân giò chỉ mang tính hình thức mà thiếu chiều sâu văn hóa. Thậm chí, có những suy luận thiếu căn cứ như năm Tỵ thì không cúng gà vì rắn ăn gà, hay năm Dậu thì không cúng gà vì... “gà không cúng gà” – những cách hiểu sai lệch và tư biện hiện đại đã làm mai một một nghi lễ linh thiêng của dân tộc.
Cúng gà đêm giao thừa không chỉ là một nghi thức, mà còn là một nét đẹp văn hóa giàu tính biểu tượng, cần được gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau, như một phần hồn cốt trong phong tục truyền thống của người Việt.
Truyện Sự tích cúng gà đêm giao thừa không chỉ là lời nhắc về một nét văn hóa đẹp của người Việt, mà còn gợi nhớ đến đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Dù thời gian có trôi, tục lệ cúng gà vào đêm giao thừa vẫn luôn mang giá trị tinh thần thiêng liêng.
Tham khảo thêm:
Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Chiếc áo tàng hình hay nhất
Bình Luận