Bài đồng dao Úp lá khoai là một phần ký ức tuổi thơ của biết bao thế hệ trẻ em Việt Nam. Giai điệu nhẹ nhàng, lời ca giản dị nhưng đầy ý nghĩa, bài đồng dao này không chỉ mang tính giải trí mà còn phản ánh nhiều bài học nhân văn sâu sắc trong cuộc sống.
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo trắng
Đứa mặc áo đen
Đứa xách lồng đèn
Đứa cầm ống thụt
Thụt ra thụt vô
Có thằng té xuống giếng
Có thằng té xuống xình
Úi chà, úi da
Dị bản 1:
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo tím
Đứa mặc áo đen
Đứa xách lồng đèn
Đứa cầm ống thụt
Thụt ra, thụt vô
Thụt nhầm bụi chuối.
Dị bản 2:
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo trắng
Đứa mặc áo đen
Đứa xách lồng đèn
Đứa cầm ống thụt
Chạy ra chạy vô
Đứa xách ông điếu
Đứa té xuống sình
Thúi ình chình ngủ
Dị bản 3:
Úp lá khoai
Mười hai bông sứ
Đứa lượm khoai từ
Đứa đứng ngã tư
Đứa ngồi ứ hự
Lời bài hát:
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo trắng
Đứa mắc áo đen
Đứa xách lồng đèn
Đứa cầm ống thụt
Chạy vô chạy ra
Có thằng đánh trống ếch
Có thằng té xuống sình
Té xuống sình
Úi da
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo tím
Đứa mặc áo xanh
Đứa xách đèn cù
Đứa làm chú Cuội
Chạy ra chạy vô
Có thằng xách cá chép
Có thằng trốn dưới bàn
Cút cút hà cút hà
Úp lá khoai
Mười hai con giáp
Có chuột có chó
Có ngựa có trâu
Đứa gáy gà cồ
Đứa gầm giống cọp
Rượt heo rượt dê
Rắn rồng té xuống giếng
Chú mèo rớt xuống hầm
Chú khỉ cười cút hà
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo trắng
Đứa mắc áo đen
Đứa xách lồng đèn
Đứa cầm ống thụt
Chạy vô chạy ra
Có thằng đánh trống ếch
Có thằng té xuống sình
Té xuống sình
Úi da
Úp lá khoai
Mười hai chong chóng
Đứa mặc áo tím
Đứa mặc áo xanh
Đứa xách đèn cù
Đứa làm chú Cuội
Chạy ra chạy vô
Có thằng xách cá chép
Có thằng trốn dưới bàn
Cút cút hà cút hà
Úp lá khoai
Mười hai con giáp
Có chuột có chó
Có ngựa có trâu
Đứa gáy gà cồ
Đứa gầm giống cọp
Rượt heo rượt dê
Rắn rồng té xuống giếng
Chú mèo rớt xuống hầm
Chú khỉ cười cút hà
“Úp là khoai” không chỉ đơn thuần là một bài đồng dao dân gian quen thuộc, mà còn là một trò chơi gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ trẻ em Việt Nam. Trò chơi này vừa mang tính giải trí, vừa tích hợp khéo léo nhiều yếu tố giáo dục, giúp trẻ phát triển toàn diện về cả trí tuệ lẫn kỹ năng xã hội.
Khi tham gia chơi “Úp là khoai”, trẻ sẽ được rèn luyện khả năng ghi nhớ và sự tập trung. Các em phải nhớ đúng trình tự các câu đồng dao và nắm rõ quy luật đếm để xác định ai là người bị loại hoặc giành quyền ưu tiên trong trò chơi. Việc lặp lại các câu từ có vần, có nhịp cũng là một cách luyện trí nhớ vô cùng hiệu quả, giúp trẻ nâng cao khả năng tư duy logic và phản xạ ngôn ngữ.
Không chỉ vậy, trò chơi còn tạo ra môi trường giao tiếp tự nhiên giữa trẻ với nhau. Trong quá trình chơi, các bé sẽ học cách tương tác, chia sẻ niềm vui, đồng thời hình thành kỹ năng chờ đến lượt, nhường nhịn và hợp tác. Những điều này đều rất quan trọng trong quá trình phát triển kỹ năng xã hội, giúp trẻ tự tin hơn khi bước vào các môi trường tập thể như lớp học, sân chơi hay các buổi sinh hoạt cộng đồng.
Bên cạnh đó, “Úp là khoai” còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và học đếm số một cách tự nhiên. Việc vừa đọc bài vè, vừa đếm số theo từng nhịp “úp – là – khoai – nấu – cơm – ăn” sẽ giúp trẻ ghi nhớ số lượng, hiểu được trình tự và cách đếm, đồng thời luyện phát âm rõ ràng, nhịp nhàng.
Tóm lại, trò chơi “Úp là khoai” là sự kết hợp tuyệt vời giữa vui chơi và học tập. Thông qua những vần đồng dao dân dã, trẻ em không chỉ có những giây phút vui vẻ mà còn được phát triển nhiều kỹ năng quan trọng một cách tự nhiên và hiệu quả. Đây chính là nét đẹp tinh tế của trò chơi dân gian – nơi giải trí gắn liền với giáo dục, và vui chơi đi kèm với học hỏi.
Bài đồng dao Úp lá khoai không chỉ là trò chơi dân gian đơn thuần mà còn là biểu tượng của trí tuệ dân gian Việt. Việc lưu giữ và tìm hiểu những bài đồng dao như thế giúp chúng ta thêm trân trọng cội nguồn và nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ một cách tự nhiên.
Tham khảo thêm:
Bình Luận