Truyện cổ tích Việt Nam luôn ẩn chứa những bài học quý giá về đạo lý làm người. Trong đó, “Sự tích củ mài và cây cơm nguội” là câu chuyện cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng, lòng hiếu thảo của người con và sự tích hình thành hai loài cây quen thuộc trong đời sống dân gian.
Ngày xưa, ở một bản làng nghèo có một đôi vợ chồng trẻ sống rất chăm chỉ nhưng lại quá đông con — chỉ trong mười năm mà họ đã có tới mười hai đứa con. Dù vất vả làm lụng sớm hôm, họ vẫn không đủ ăn, nhất là vào những năm mất mùa, thiên tai, hạn hán, thú rừng phá hoại mùa màng.
Một năm đói to xảy ra, cả bản không còn lương thực, lúa giống, ngô giống cũng bị mang ra ăn. Thương con, người vợ nài nỉ chồng lấy chút giống lúa cứu đói cho con. Nhưng người chồng cương quyết giữ lại hạt giống, khuyên vợ vào rừng kiếm rau, củ, còn mình phải phát nương gieo trồng để có cái ăn về sau. Họ giấu con, vào rừng làm nương trong khi đàn con đói lả ở nhà, gào khóc suốt ngày đêm.
Từ rừng sâu, họ nghe tiếng con khóc vọng lại:
“Pung pung đói mỏi
Đói lòng lắm bố ơi mẹ à!”
Đau xót vô cùng, vợ chồng cố gắng an ủi:
“Chớ chớ vội các con ơi
Bố mẹ còn phát cỏ làm nương đã…”
Thời gian trôi qua, nương được phát, lúa được tra, ngô được vun gốc, và sau bao công sức mùa vàng trổ bông, chín rộ. Vợ chồng mừng rỡ giã mẻ gạo đầu tiên, đồ xôi mang về cho con ăn. Nhưng về đến nhà thì không thấy con đâu cả — chỉ còn tiếng khóc vọng từ rừng sâu.
“Pung pung đói mỏi
Đói lòng lắm bố ơi mẹ à!”
Hai vợ chồng chạy theo tiếng gọi, tay ôm bung xôi, vừa gọi vừa khóc, nhưng chạy mãi vẫn không thấy bóng con, chỉ thấy tiếng vọng xa dần. Họ kiệt sức, đành đặt xôi xuống, cất tiếng gọi:
“Cơm thơm trộn cá con trứng luộc
Bố thương mẹ quý đưa đến đây
Về nhà ăn với bố mẹ các con ơi!”
Bỗng một đàn chim Pung bay tới, sà xuống, hót:
“Pung pung!
Chúng con ăn quả và quả sấu đã quen
Cơm xôi xin nhường bố mẹ
Nằm cành sấu, cành me đã ấm đã êm
Chúng con không về nhà được nữa đâu bố ơi mẹ à!”
Lúc ấy, vợ chồng mới nhận ra đàn con đã hóa thành chim vì đói quá. Đau đớn, họ gục xuống bên bung xôi mà chết. Đàn chim Pung kêu vang bi thương, dùng những nắm xôi còn lại đắp lên mộ cha mẹ. Và từ nơi đó, mọc lên một loại cây có củ trắng thơm dẻo như xôi — gọi là củ mài. Còn những nắm xôi tung ra rừng mọc thành cây cơm nguội, quả chín bùi và dẻo, trở thành loại quả cứu đói của người nghèo.
Từ đó về sau, chim Pung kêu vang rừng mỗi mùa lúa chín, như để nhắc người đời nhớ đến công lao của cha mẹ, những người đã “một nắng hai sương” nhọc nhằn vì con cái.
“Sự tích củ mài và cây cơm nguội” không chỉ lý giải nguồn gốc hai loại cây dân dã, mà còn khơi dậy trong lòng người đọc lòng biết ơn cha mẹ, nhắc nhở mỗi người luôn trân trọng những người thân yêu trong cuộc sống. Một câu chuyện cổ tích nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa nhân văn.
Xem bài viết liên quan:
Bình Luận