“Sự tích con Thạch Sùng” là một trong những truyện cổ tích dân gian Việt Nam quen thuộc, mang đến bài học sâu sắc về lòng khiêm tốn và sự kiêu căng. Qua hình ảnh con thạch sùng trên tường, câu chuyện lý giải một hiện tượng thiên nhiên đầy thú vị gắn liền với đạo lý làm người.
Ngày xưa, có hai vợ chồng nghèo sống chui rúc gần chợ, làm nghề ăn xin. Người chồng tên là Thạch Sùng, tuy nghèo nhưng có chí làm giàu và giỏi tính toán. Vợ chồng ông ăn nhịn, dành dụm, chôn tiền ở góc nhà. Một hôm, Thạch Sùng thấy điềm trâu húc nhau dưới nước, đoán sẽ có lụt lớn, liền dùng toàn bộ tiền tích cóp để mua gạo.
Quả nhiên, lũ lụt xảy ra, mùa màng mất trắng, dân tình đói kém. Thạch Sùng chờ đúng lúc khan hiếm mới tung gạo ra bán, thu lợi kếch xù. Từ đó, ông thoát cảnh nghèo, cho vay nặng lãi, buôn bán lớn, tậu ruộng vườn, trâu bò và kết giao với bọn cướp biển, giàu nhanh như thổi. Sau 10 năm, Thạch Sùng trở thành cự phú, tiền của như nước, được phong làm quận công, sống xa hoa hơn cả vương giả.
Một lần, trong bữa tiệc với các đại thần, Thạch Sùng và em của hoàng hậu – họ Vương xảy ra tranh cãi khoe của. Hai người thách đấu, ai kém sẽ phải nộp mười thúng vàng. Cuộc thi khoe của diễn ra: từ gấm vóc, vàng ngọc, lầu đài, thú lạ đến ngọc quý… không ai chịu thua ai. Cuối cùng, họ Vương giở mưu hiểm, hỏi Thạch Sùng có “mẻ kho” (một loại nồi đất vỡ, tượng trưng cho quá khứ nghèo khổ) không.
Thạch Sùng không hề giữ thứ đó vì nhà ông toàn dùng đồ quý giá. Tìm khắp phủ đệ vẫn không thấy. Thế là theo giao ước, ông mất sạch gia sản, vợ con, nô tỳ, tất cả đều về tay họ Vương. Ông từ đại phú trở lại trắng tay, ôm hận trong nghèo đói rồi chết hóa thành con thằn lằn – tức Thạch Sùng, thỉnh thoảng vẫn phát ra tiếng "thạch thạch", như để than tiếc cho cơ đồ sụp đổ.
Chuyện Thạch Sùng không chỉ là lời nhắc về lòng tham và sự kiêu ngạo, mà còn là một bài học sâu cay về sự đời: dù giàu đến đâu cũng không thể có tất cả. Cái “mẻ kho” tưởng chừng rẻ rúng, lại trở thành thứ khiến người đại phú phải thất bại cay đắng. Truyện khuyên con người hãy biết khiêm nhường, trân trọng quá khứ, và không nên vì giàu sang mà chối bỏ gốc gác nghèo khổ.
Câu tục ngữ “Thạch Sùng còn thiếu mẻ kho” từ đó ra đời, để nhắc nhở rằng không ai hoàn toàn đầy đủ, đừng tự mãn, cũng đừng cười chê người khác khi mình đang ở đỉnh cao.
Câu chuyện Sự tích con Thạch Sùng không chỉ lý giải sự tích con vật nhỏ bé kia, mà còn nhấn mạnh thông điệp: sự kiêu ngạo dễ khiến con người sụp đổ. Truyện cổ tích này là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về đức tính khiêm nhường trong cuộc sống.
Đọc thêm tại đây:
Bình Luận