Trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, nhiều câu chuyện không chỉ mang yếu tố huyền thoại mà còn lý giải các phong tục truyền thống. Một trong số đó là truyện kể về phong tục cúng giao thừa ngoài trời – nghi thức quan trọng thể hiện lòng thành kính với các vị thần linh đầu năm mới.
Phong tục cúng giao thừa ngoài trời là nghi lễ truyền thống thiêng liêng của người Việt, diễn ra đúng vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới – thời điểm trời đất, vũ trụ, không gian và thời gian giao hòa.
Người xưa tin rằng mỗi năm có một vị Hành khiển (thần cai quản hạ giới) và một vị Phán quan (giúp việc cho Hành khiển) luân phiên nhau trông coi nhân gian. Mỗi vị thần cai quản một năm, sau 12 năm thì luân phiên trở lại. Vào đúng giao thừa, các vị thần năm cũ bàn giao công việc cho các vị thần năm mới.
Nếu vị thần cai quản là người anh minh, liêm khiết thì hạ giới được an lành, mùa màng tươi tốt, ít thiên tai. Ngược lại, nếu là thần yếu kém, tham lam thì dân gian sẽ gặp nhiều khó khăn.
Các cụ xưa hình dung khoảnh khắc giao thừa như một cuộc chuyển giao thần linh đầy khẩn trương: quân thần năm cũ rút về trời, quân thần mới hạ giới tiếp quản. Mắt người thường không nhìn thấy, nhưng trong khoảnh khắc này, các vị thần rất bận rộn, thậm chí chưa kịp dùng bữa.
Do đó, người dân thường cúng ngoài trời vào lúc giao thừa với các lễ vật là xôi gà, bánh trái, hoa quả – toàn đồ nguội – để thể hiện lòng thành tiễn biệt thần cũ, đón rước thần mới. Vì thần không vào trong nhà, nên cúng ngoài trời là cách duy nhất để các vị chứng giám.
Lễ vật không cần cầu kỳ, chỉ cần thành tâm – có khi chỉ một nén hương, chén rượu là đủ. Sau khi cúng giao thừa ngoài trời xong, người dân còn khấn Thổ Công (vị thần cai quản trong nhà) với lễ vật tương tự.
Truyện cổ tích về cúng giao thừa ngoài trời không chỉ giúp thế hệ sau hiểu hơn về một nghi thức linh thiêng, mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa dân tộc. Qua đó, ta thấy được sự hòa quyện giữa niềm tin tâm linh và truyền thống uống nước nhớ nguồn của người Việt.
Đọc thêm tại đây:
Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Chiếc hũ thần diệu hay nhất
Bình Luận