Trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam, câu “Trong đầm gì đẹp bằng sen...” không chỉ gợi nên hình ảnh hoa sen thanh khiết mà còn ẩn chứa một bài học sâu sắc về phẩm chất con người. Câu ca dao là lời ngợi ca những con người sống thanh cao, dù trong hoàn cảnh khó khăn vẫn giữ trọn đạo đức và bản lĩnh.
Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng.
Nhị vàng bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
“Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng.”
Hai câu đầu của bài ca dao như một lời ngợi ca đầy say mê dành cho vẻ đẹp thanh khiết của hoa sen. Giữa đầm lầy, sen nổi bật lên với vẻ đẹp hài hòa của sắc lá xanh, cánh trắng cùng nhị vàng ẩn hiện. So với những loài hoa dân dã khác như hoa muống, lục bình... thì hoa sen được tác giả khẳng định là đẹp nhất – điều đó được thể hiện rất rõ qua cụm từ “gì đẹp bằng”.
Câu thơ không chỉ miêu tả hình dáng, màu sắc hoa sen mà còn khơi gợi trong lòng người đọc một cảm giác mát mẻ, tinh khiết, yên bình như đang đứng trước mặt hồ rộng lớn phủ đầy hoa sen ngát hương.
“Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng” – chỉ với một dòng ngắn gọn, hình ảnh hoa sen như hiện ra sống động qua từng nét chữ. Người đọc không chỉ cảm nhận được màu sắc hài hòa mà còn như ngửi thấy hương thơm ngào ngạt của loài hoa được mệnh danh là “quốc hoa” ấy.
“Nhị vàng bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.”
Hai câu thơ tiếp theo không chỉ là sự tiếp nối vẻ đẹp của hoa sen mà còn chuyển sang tầng nghĩa biểu tượng đầy triết lý. Cách đảo vị trí từ ngữ trong câu thứ ba là một thủ pháp nghệ thuật tinh tế, khiến hình ảnh hoa sen trở nên sinh động và nhấn mạnh hơn vẻ đẹp thuần khiết của nó.
“Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” là câu thơ đắt giá nhất của bài ca dao. Câu này đã vượt ra khỏi phạm vi miêu tả thông thường, mang theo triết lý sống sâu sắc. Hoa sen tuy mọc từ bùn lầy, nơi tối tăm, hôi tanh, nhưng lại không bị bùn làm vấy bẩn. Nó vẫn giữ được vẻ thanh cao, tỏa hương thơm dịu dàng.
Đây chính là hình ảnh ẩn dụ cho con người – đặc biệt là người lao động Việt Nam – luôn giữ gìn phẩm chất trong sáng dù sống trong hoàn cảnh khó khăn, đầy cám dỗ. Người dân Việt Nam xưa tuy sống dưới chế độ áp bức của vua quan, địa chủ, nhưng vẫn giữ trọn đạo lý, không bị tha hóa bởi cái xấu.
Từ việc miêu tả một loài hoa gần gũi với đời sống, bài ca dao đã vươn tới những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc. Hoa sen trở thành biểu tượng của sự thanh cao, bền bỉ, kiên cường và trong sạch. Đây cũng là phẩm chất đáng quý mà người Việt Nam luôn gìn giữ và tự hào.
Vẻ đẹp của hoa sen không chỉ làm say lòng người bởi hình dáng, màu sắc, mà còn bởi ý nghĩa nhân văn ẩn sâu trong từng cánh hoa, từng hương thơm. Đó là vẻ đẹp mang đậm bản sắc văn hóa Việt – mộc mạc, thanh thoát mà sâu sắc vô cùng.
Câu ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen...” là minh chứng cho vẻ đẹp thuần khiết của tâm hồn Việt. Hoa sen – biểu tượng của sự thanh cao, nhẫn nại – cũng chính là hình ảnh ẩn dụ cho con người Việt Nam kiên cường, luôn giữ gìn đạo lý giữa cuộc sống đầy biến động.
Bình Luận