“Sự tích sông Kỳ Cùng” là một truyện cổ tích dân gian Việt Nam, kể về tình bạn thủy chung giữa chàng Nông dân nghèo và thần sông. Qua câu chuyện, người đọc cảm nhận được sự chân thành, hiếu nghĩa và lòng biết ơn luôn được đền đáp xứng đáng trong cuộc sống.
Ngày xưa, ở vùng sông Tranh thuộc tỉnh Đông, có hai vợ chồng già sống đầm ấm nhưng không con. Một ngày, người chồng nhặt được hai quả trứng lạ ngoài đồng, đem về ấp cạnh bếp. Chỉ vài hôm sau, hai quả trứng nở ra hai con rắn nhỏ có mào đỏ rất đẹp. Người vợ thương chúng như con, nên nuôi lớn.
Hai con rắn càng lớn càng khôn, nhưng một lần vô tình người chồng cuốc đứt đuôi một con, khiến nó trở nên hung dữ. Khi rắn lớn quá mức và bắt đầu bắt gà hàng xóm, hai vợ chồng đành thả chúng ra sông, dặn dò không quay lại. Kỳ lạ thay, vừa thả xong thì sông nổi sóng lớn, thủy tộc kéo đến nghênh đón. Đêm đó, hai con rắn báo mộng cho biết chúng được vua Thủy phong cai quản vùng sông Tranh.
Từ đó, dân gọi chúng là Đức ông tuần Tranh, hay Ông Dài và Ông Cộc. Trong đó, ông Dài hiền lành, còn ông Cộc tính khí dữ tợn, hay gây sóng gió làm đắm thuyền để bắt người, nhất là phụ nữ đẹp.
Một hôm, ông Cộc thấy vợ của một anh học trò họ Trịnh tên là Dương thị – người phụ nữ xinh đẹp, bèn tìm cách bắt cóc. Mặc dù vợ chồng họ Trịnh chống trả và trốn lên bờ, ông Cộc vẫn dùng phép gọi bão đánh tan thuyền, bắt được Dương thị, mang về thủy cung.
Người chồng đau đớn đi khắp nơi tìm vợ. Gặp được Bạch Long hầu – một vị rồng thiện, anh được giúp đỡ xuống thủy cung, tìm tung tích vợ. Biết vợ mình vẫn chung thủy, anh theo lời Bạch Long hầu kiện ông Cộc trước vua Thủy. Dương thị cũng tố cáo rõ ràng mọi tội trạng. Dù đã sinh con cho ông Cộc, nàng vẫn được vua cho trở về nhân gian cùng chồng. Ông Cộc bị đày khỏi thủy cung.
Bị áp giải đến vùng biên địa, ông Cộc dừng lại ở nơi được gọi là “kỳ cùng” – cuối đất nước. Tại đây, ông gặp một con thuồng luồng cai quản sông đã lâu, và xảy ra giao chiến dữ dội nhiều ngày, gây sạt lở và chết chóc cho dân. Vua Thủy phải đứng ra phân xử, buộc hai bên chia đôi vùng sông, mỗi bên đặt một mốc ranh giới: ông Cộc đặt một tảng đá lớn như cái đầu, còn thuồng luồng tạo ra chiếc chuông úp ngược bên kia bờ.
Tuy nhiên, thuồng luồng vẫn hiềm khích và thường xuyên giao tranh với ông Cộc. Cuối cùng, vì không tuân lệnh vua Thủy, thuồng luồng bị bắt và giao cho thần Núi canh giữ. Ông Cộc được trao quyền quản cả hai vùng.
Ngày nay, ở bờ nam sông Kỳ Cùng thuộc tỉnh Lạng Sơn, vẫn còn một tảng đá lớn giống cái đầu người – mốc của ông Cộc. Ở bờ đối diện là chiếc chuông cổ bị xích và đứt một bên tai, tượng trưng cho thuồng luồng bị trừng phạt. Tên gọi sông Kỳ Cùng chính là từ cuộc đày ải ông Cộc đến "chốn kỳ cùng" mà thành.
Truyện “Sự tích sông Kỳ Cùng” không chỉ lý giải nguồn gốc con sông nổi tiếng ở miền Bắc mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về tình bạn, sự giúp đỡ lẫn nhau và lòng trung hậu. Đây là một câu chuyện đẹp, giàu giá trị nhân văn trong kho tàng cổ tích Việt Nam.
Xem thêm:
Bình Luận