Truyện cổ tích Sự tích con cá nược là một trong những câu chuyện dân gian cảm động của Việt Nam, kể về lòng hiếu thảo, sự hy sinh và tình mẫu tử thiêng liêng. Qua đó, truyện để lại nhiều bài học sâu sắc về đạo lý làm người và lòng nhân hậu.
Ngày xưa, ở một cửa biển buôn bán sầm uất, có một người đàn bà chuyên dùng mưu mẹo để lừa đảo thương gia, nên người ta gọi là mẹ Lừa. Mụ giả vờ làm ăn buôn bán, nhưng thực chất chỉ nhằm chiếm đoạt tài sản của những khách buôn giàu có. Khi có thuyền lớn cập bến, mẹ Lừa liền tiếp cận, giả vờ mua hàng với giá cao rồi mời thương gia về nhà, thiết đãi niềm nở để lấy lòng tin.
Sau đó, mẹ Lừa cho người lén mang con rùa vàng và nải chuối vàng giấu dưới thuyền của khách, rồi sáng hôm sau vu cho khách ăn trộm. Trước mặt nhà chức trách, mẹ Lừa đưa ra thử thách: nếu chứng minh được bị vu oan, tất cả tài sản của mụ sẽ thuộc về khách; nếu không, khách sẽ mất hết tài sản và phải làm tôi tớ suốt đời. Vì tin vào sự trong sạch của mình, khách đồng ý, nhưng kết quả lại bị phát hiện “bằng chứng” giả mạo trong thuyền, đành chịu mất của cải và làm nô lệ cho mẹ Lừa.
Nhiều người trở thành nạn nhân như vậy. Cho đến khi một người thương gia bị hại bí mật gửi thư cầu cứu vợ. Người vợ, vốn thông minh và bản lĩnh, quyết định lên kế hoạch trả thù. Bà sắm thuyền lớn, mang hàng hóa đến buôn bán tại vùng biển của mẹ Lừa, trong số người đi theo có một thợ bạc lành nghề. Khi mẹ Lừa giở lại trò cũ, lén bỏ rùa và chuối vàng vào thuyền vào ban đêm, người thợ bạc lập tức nấu chảy hai vật ấy thành những thỏi vàng thô.
Sáng hôm sau, mẹ Lừa lại vu khống và đưa ra trò cá cược quen thuộc trước mặt quan chức. Nhưng khi kiểm tra thuyền, không tìm thấy “bằng chứng”, mẹ Lừa sập bẫy chính mình và phải giao toàn bộ tài sản cho nữ thương gia theo đúng thỏa thuận.
Người đàn bà ấy không những cứu chồng, mà còn giải thoát cho các nạn nhân cũ của mẹ Lừa và phân phát tài sản cho người nghèo. Trên đường trở về quê, bà đưa theo cả mẹ Lừa làm người hầu.
Khi thuyền vừa rời khỏi cửa biển, mẹ Lừa vì tiếc của cải lừa được bao năm, đã nhảy xuống biển tự vẫn. Trước khi chết, mụ còn trồi đầu lên vài lần để nhìn theo thuyền chở tài sản mình từng chiếm đoạt, miệng thở ra những tiếng than não nề.
Người ta kể rằng, sau khi chết, mẹ Lừa hóa thành loài cá nược – một loài cá có vú, thường trồi đầu lên mặt nước, ngước nhìn theo các thuyền bè và phát ra những âm thanh buồn bã, như vẫn tiếc nuối của cải và bị ám ảnh bởi mưu mô gian xảo mà chính mình từng dùng để lừa người.
Sự tích con cá nược không chỉ giải thích nguồn gốc loài vật gần gũi với sông nước miền Nam mà còn nhắn nhủ về tình mẹ con thiêng liêng và lòng vị tha. Đây là câu chuyện cổ tích đậm chất nhân văn, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ người Việt.
Đọc tiếp:
Bình Luận