Truyện cổ tích “Sự tích cây nêu ngày Tết” là một tác phẩm dân gian nổi tiếng của Việt Nam, phản ánh niềm tin tâm linh của người xưa về cuộc chiến giữa người và ma quỷ. Qua đó, truyện lý giải vì sao mỗi dịp Tết, người dân thường dựng cây nêu trước nhà.
Ngày xưa, Quỷ chiếm đoạt toàn bộ đất đai, buộc Người sống nhờ bằng cách làm thuê, làm rẽ. Mỗi năm, Quỷ lại tăng tô, ép Người nộp sản vật theo thể lệ “ăn ngọn cho gốc”, tức Người chỉ được giữ phần rễ cây. Năm đó, Người trồng lúa nên chỉ thu lại rơm rạ, còn hạt lúa bị Quỷ lấy sạch, khiến dân tình đói khổ, xác xơ.
Thấy vậy, Phật từ phương Tây đến giúp, bày Người đổi sang trồng khoai lang. Quỷ không ngờ nên vẫn giữ luật cũ. Kết quả, Người được thu củ, còn Quỷ chỉ được phần lá khoai – không ăn được, đành ngậm ngùi.
Sang mùa sau, Quỷ đổi luật thành “ăn gốc cho ngọn”, quyết giành phần rễ. Phật lại chỉ Người trồng lúa trở lại. Một lần nữa, Người được lúa, Quỷ chỉ lấy phần rạ vô giá trị.
Tức giận, Quỷ ra luật “ăn cả gốc lẫn ngọn”, tưởng lần này chắc chắn thắng. Nhưng Phật đã chuẩn bị trước, bày Người gieo trồng ngô – loại cây có phần ăn được nằm giữa thân. Người lại thắng thế, còn Quỷ chỉ thu được bẹ lá, rễ và ngọn ngô – đều vô dụng.
Quỷ cay cú, không cho Người làm rẽ nữa, đòi lại toàn bộ ruộng đất. Phật bày kế thương lượng: xin mua một mảnh đất chỉ bằng bóng chiếc áo cà sa treo trên ngọn cây tre. Thấy diện tích nhỏ, Quỷ đồng ý và lập giao ước.
Khi Người trồng tre xong, Phật đứng trên ngọn tre tung áo cà sa, rồi hóa phép cho tre cao mãi lên trời, bóng áo phủ khắp mặt đất. Quỷ bị lấn chiếm, phải rút lui dần dần, cuối cùng chạy ra biển Đông, từ đó mới có tên Quỷ Đông.
Không cam chịu mất đất, Quỷ chiêu mộ binh mã – toàn là ác thú hung dữ như voi, hổ, rắn, ngao, chó... kéo vào cướp đất. Phật cầm gậy tầm xích giúp Người chiến đấu. Quỷ bèn dò xem Phật sợ gì, và Phật cũng hỏi ngược lại.
Quỷ tưởng Phật sợ các món như hoa quả, oản chuối, cơm nắm, trứng luộc, nên đem ném vào quân Phật. Nhưng Phật bảo Người nhặt về làm lương thực, rồi phản công bằng những vật Quỷ sợ thật:
Cuối cùng, Quỷ quỳ lạy xin tha, năn nỉ được mỗi năm trở về đất liền 2–3 ngày dịp Tết để thăm mộ tổ tiên. Phật thương tình, cho phép.
Từ đó, để ngăn Quỷ quấy phá ngày Tết, Người trồng cây nêu với nhiều vật xua đuổi Quỷ:
Người xưa còn giữ tập tục xua Quỷ trong dân gian như: treo lá dứa, vẩy máu chó, buộc tỏi vào yếm phụ nữ để trừ tà, giữ bình an.
“Sự tích cây nêu ngày Tết” không chỉ là lời giải thích phong tục cổ truyền, mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết và trí tuệ dân gian. Truyện góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa Việt, đồng thời gìn giữ nét đẹp truyền thống vào mỗi dịp Tết đến xuân về.
Xem ngay:
Bình Luận