“Kiện ngành đa” là một truyện cổ tích đặc sắc trong kho tàng dân gian Việt Nam, kể lại hành trình đòi lại công bằng của một người dân lương thiện trước sự gian trá. Truyện không chỉ thể hiện sự thật thắng giả dối mà còn tôn vinh lòng dũng cảm, trí tuệ của con người.
Ngày xưa, có hai vợ chồng một người lái buôn hương, chưa có con. Chồng thường xuyên đi xa buôn bán, vợ ở nhà ngoại tình với tên xã trưởng trong làng. Dựa vào quyền thế, xã trưởng lén lút qua lại với vợ người ta mà không ai hay biết.
Một lần, sau ba năm buôn bán xa, người lái buôn làm ăn khấm khá, thu được 120 lạng bạc, trên đường về bèn giấu bạc trong hốc cây đa đầu làng để đề phòng bất trắc, rồi về nhà. Vợ giả vờ vui mừng, trách chồng bỏ bê vợ, thấy không có gì bất thường, đêm đó chồng kể chuyện giấu bạc cho vợ nghe.
Không ngờ xã trưởng đêm đó lại lén đến, nghe được cuộc trò chuyện, liền ra cây đa lấy trộm số bạc.
Sáng hôm sau, người lái buôn ra lấy bạc thì phát hiện bị mất sạch, không biết kêu ai. Sau, nghe tin có ông Trạng nổi tiếng xử kiện giỏi, ông bẻ một cành đa đem đến nhờ kiện.
Trạng nhận cành cây, sai người rào quanh cây đa, rồi cho người đào hố nấp dưới gốc để theo dõi. Trước dân làng, Trạng giả vờ thẩm vấn cây đa, ra lệnh tra khảo, ba ngày sau, "cây đa" chịu khai tên kẻ trộm, nhưng chỉ tiết lộ riêng cho Trạng.
Trạng cho người lái buôn về nhà, bảo ba ngày nữa tên trộm sẽ lộ mặt. Ông dặn người này mổ trâu, mời cả làng ăn mừng, đồng thời thả hết chó dữ trong nhà.
Đúng như kế, tất cả khách đều bị chó sủa, duy chỉ có xã trưởng được chó vẫy đuôi mừng rỡ, vì quen lui tới suốt ba năm. Thấy vậy, người của Trạng liền bắt xã trưởng giải đến xét xử.
Ban đầu hắn cãi chối, nhưng Trạng nêu chứng cứ rõ ràng, nói rằng cây đa đã “khai” tướng mạo kẻ trộm, khiến hắn phải cúi đầu nhận tội. Nhờ vậy, người lái buôn lấy lại được công lý.
Ý nghĩa câu chuyện: Truyện không chỉ ca ngợi trí thông minh, tài xử kiện khôn khéo của ông Trạng, mà còn phê phán thói trăng hoa, lợi dụng quyền thế, đồng thời để lại bài học rằng sự thật sớm muộn cũng sẽ lộ ra.
Câu thành ngữ “kiện ngành đa” cũng từ đó mà ra, ý nói kiện một việc, nhưng lại làm sáng tỏ được một việc khác tưởng như không liên quan.
Truyện “Kiện ngành đa” khép lại với chiến thắng thuộc về lẽ phải, mang đến niềm tin rằng công lý dù có bị che lấp vẫn sẽ được sáng tỏ. Câu chuyện là lời nhắc nhở về sức mạnh của sự kiên trì, trí khôn và tinh thần bất khuất của người dân Việt xưa.
Đọc thêm:
Bình Luận